Kamp Matı Seçimi ve Mat Çeşitleri

Kamp matlarını tanımak için daha yakından inceleyelim. Aşağıdaki kriterler sizin için uygun matı belirlemede anahtar rol üstleneceklerdir.

• Mat çeşitleri: Üç temel mat çeşidini ve bunların nasıl kullanıldığını öğrenin – hava ile şişen, kendini şişiren ve kapalı hücreli köpük tipte matlar.
• Amaçlanan kullanım: Matı ne tip aktivitelerde kullanmayı planlıyorsunuz – sırt çantası ile yapılan uzun mesafe doğa yürüyüşleri, dağcılık, araba kampı, kış kampı vb.
• Özellikler: Hangi özelliklerin sizin için en önemli olduğuna karar verin – ağırlık, rahatlık, boyut, izolasyon.

Satın almadan önce deneyin: Nihai kararınızı vermek için kamplara katılın, diğer çadırları ziyaret edip birkaç farklı mat deneyin. Sırt üstü, yüz üstü, yan biçimde yatın ve matın üzerinde yuvarlanmayı deneyin. Bu size rahat hissettiren şeyleri anlamanıza yardımcı olur. En son paketli boyutlarını kıyaslayarak değerlendirebilirsiniz.

Kamp Matı Çeşitleri

Hava üfleyerek şişen matlar (şişme mat)

Belirli bir bütçenin üzerinde satılan şişme matlar oldukça hafif, ısı kaybını en aza indiren ve paketlerine konduğunda sırt çantanızda oldukça az yer kaplayan özelliklere sahiptir. Şişme matlar geçmişte yalnızca sıcak iklimlerde kullanılabilirken, günümüzde özel yalıtım malzemeleri ve yansıtıcı malzemeler kullanılan yüksek R değerlerine sahip Thermarest, Exped, Klymit ve Sea to Summit gibi markaların şişme kamp matları kış dağcılığı için bile çok iyi birer seçim halini aldı.

Şişme matlar genellikle hava deliğine üfleyerek 1-3 dakika içinde şişirilir. Bazı matlarla beraber pille çalışan hava üfleme aparatı, ayak pompası veya içine hava doldurup matı şişirebileceğiniz saklama torbası verilir.

Avantajları: Şişme matlar (pahalı modelleri) inanılmaz konforlu, düşük ağırlıkta ve kullandıktan sonra paketine koyduğunuzda şaşırtıcı derecede küçük boyutlu olurlar. Genellikle ılık havalar için tasarlanan şişme matların ( R değerleri 3 civarında olur) yanı sıra, yalıtım ve yansıtma özellikleri arttırılmış 4 mevsim ihtiyaçları karşılayan modeller de bulunmaktadır.

Şişme matların bir diğer avantajı ise çadırınızı kurduğunuz satıh taşlık olsa dahi konforlu bir uyku uyumanızı sağlamalarıdır. Bu tip matların havalarını bir miktar tahliye ederek sertliklerini de ayarlayabilirsiniz.

Dezavantajları: Yüksek R değerine sahip, sıfır altı sıcaklıklarda dahi ısı kaybını engelleyen, hafif ve küçük paket boyutlu modeller oldukça pahalı olurlar. 600 TL altına satılan şişme matların kışın pek de bir işe yaramayacağını söyleyebiliriz.

Şişme matların en zayıf yönleri delinmeye karşı koruması zayıf naylon kumaşlarıdır. Neyse ki çoğu matın yanında tamir kiti de gelir ve kamplarda oluşabilecek delik ve yırtığı tamir etmek yalnızca birkaç dakika alır.

Soğuk sıcaklıklarda hava kaçırıyor hissine kapılmanıza neden olurlar. Bu durum sizi rahatsız ediyorsa, yatmadan önce mata fazladan hava basmanızı öneririz. Şimdi burada bunun neden meydana geldiğini uzunca anlatmayalım. Kış aylarında araba ve bisiklet lastiklerinin indiğine şahit olduysanız, aynı durumun şişme matlar için de geçerli olduğunu unutmayın. Goodyear bu konuda ufak bir yazı yayınlamış.

Şişme matların kimileri için olumsuz olarak nitelendirebileceğimiz bir kusuru daha vardır. Kullanılan hafif yalıtım ve yansıtıcı malzemelerden ötürü matın üzerinde hareket ettiğinizde gazete kağıdı buruşturuyormuş gibi sesler çıkabilir. Bu durum sizi rahatsız etmese de, çadırı paylaştığınız arkadaşınız tarafından kulak tırmalayıcı bulunabilir.

Kendiliğinden şişen matlar

Adından da anlaşılacağı üzere bu tip matlar valflerini açtığınızda kendiliğinden şişer. Mat birkaç dakika içinde yeterince şiştikten sonra bir kaç nefes hava üfleyerek dilediğiniz sertliği verebilirsiniz. Kendiliğinden şişen matlarda açık hücreli, içine hava alabilen yapıda sünger kullanılmıştır. Bu matlarda şişme matların konforunu ve kapalı hücre köpük matların ısı yalıtım özelliklerini bir arada bulabilirsiniz. İri paket boyutları yüzünden sırt çantalı yürüyüş için tercih etmemenizi öneririz. Kendiliğinden şişen açık hücre köpük matlar daha çok sırt çantalı seyahat için tercih edilmelidirler. Arabalı kamplar için en iyi çözüm oldukları söylenebilir.

Avantajları: Konfor bakımından şişme matları aratmazlar. Yalıtım özellikleri mükemmeldir. Soğuk ısılarda hava kaçırıyor hissi vermezler. Konfor odaklı oldukları için daha kalın kumaş kullanılmıştır. Bu nedenle delinmeye karşı daha dayanıklı oldukları söylenebilir.

Dezavantajları: Şişme matlar gibi delinebilirler. Neyse ki tamirleri birkaç dakika alır. Oldukça ağırlardır. Ucuz modellerin çantanızın yarısını kaplayacak kadar büyük paket boyutları vardır.

Kapalı Hücre Sünger Matlar (Rulo Matlar)

İçinde hava hapsedilmiş kapalı hücrelere sahip süngerden imal edilmiş kamp matları genellikle rulo veya Z formasyonunda katlanırlar. Sportif kampçılık, doğa yürüyüşü ve dağcılıkla ilgilenen herkesin şişme veya kendinden şişen mat sahibi olsalar dahi, yedek olarak kaliteli rulo mat sahibi olmasını öneririz.

Ayrıca yukarıda anlattığım şişme matların, bazen bir parkta veya sahilde matı zemine serip üzerinde uyumanızı gerektiren Inter Rail gibi şehir seyahatleri için uygun olmadığını düşünüyorum. Siz de sırt çantasıyla gezmeye meraklıysanız, interrail ve yurt dışı geziler konusunda yazan Deniz arkadaşımın sitesine mutlaka uğrayın.

Avantajları: Oldukça hafif, uygun fiyatlı, dayanıklı olur ve iyi ısı yalıtımı sunarlar. Bu matları delmek, zarar vermek için endişelenmenize gerek yoktur. Rulo matları çantanızın dışına zarar verme endişesi taşımadan asabilirsiniz. Kamplarda ikiye katlayarak üzerine oturmak için de kullanabilirsiniz.

Dezavantajları: Arada hava boşluğu olmadığı için taşlık alanlarda veya çadırın altında dal parçası gibi bir obje bulunması durumunda rahatsız bir gece geçirmenize sebep olurlar. Sert ve sağlam yapıda oldukları için oldukça fazla yer kaplarlar.

Aşağıdaki videoda kullandığım kamp malzemelerinin yanı sıra, şişme matları görebilir, çantada kapladığı alan hakkında fikir edinebilirsiniz.

Doğru Kamp Matı seçimi için ipuçları

Aktivite	Mat Tipi	Özellikler / Faydalar
Arabalı Kamp	Kendiliğinden şişen mat veya kalın şişme mat	Üst düzey konfor. Matı aracınızla taşıyacağınız için ağır ve büyük olması sorun teşkil etmez.
Sırt çantalı gezi - yürüyüş	Şişme mat veya kendiliğinden şişen matların hafif/az yer kaplayan modelleri	Konforlu, hafif ve küçük boyutlu.
Minimalist sırt çantalı gezi - yürüyüş	Ultra hafif şişme mat	Hafif ve küçük boyutlu
Çok uzun mesafe sırt çantalı yürüyüş	Kapalı hücre sünger mat (rulo mat)	Dayanıklı fakat az konforlu
Kış kampçılığı - dağcılık	Kapalı hücre sünger mat (rulo mat) veya yüksek R değerine sahip şişme mat.	Ciddi kış ekspedisyonları için kaz tüyü dolgulu, yüksek R değerine sahip matları değerlendirebilirsiniz. Ayrıca hem rulo mat, hem de şişme mat bir arada kullanarak yalıtım ve konforu en üst seviyeye taşıyabilirsiniz.

Kamp matı satın alırken aşağıdaki tavsiyelerimizi göz önünde bulundurun.

Arabalı kamp: Paket boyutu ve ağırlığın sınırlayıcı bir faktör olmadığı araba ile kamp yerine gidilen etkinliklerde kalın ve daha geniş kamp matları seçerek uyku konforunuzu arttırabilirsiniz.

Doğa sporlarında malzeme küçülüp hafifledikçe fiyatlar artar. Araç ile gidilen kamplarda malzemeyi sırtınızda değil arabada taşıyacağınız için hafif malzeme kaygısı olmadan konforlu, kaba malzemeleri tercih ederek keyfinize bakabilirsiniz. Büyük ve kalın kamp matları hafif, ince emsallerine kıyasla oldukça ucuzdur.

Eğer uyku tulumu yerine evinizde kullandığınız pike, battaniye veya yorgandan faydalanmayı düşünüyorsanız,  havalı yatakları da kamp matı yerine kullanabilirsiniz. Ancak bunları ayak pompası veya uygun çakmak dönüştürücüye sahip olmak koşuluyla elektrikli pompayla şişirebileceğinizi unutmayın. Kalın olmalarına karşın yalıtım özellikleri yok denecek kadar az olduğundan, soğuk kış kamplarında şişme yatak kullanmanızı kesinlikle önermiyoruz.

Sırt çantalı yürüyüş/seyahat: Günlerce, haftalarca sert zeminde yatmak; rulo mat kullanmak sırt ağrılarına neden olabileceği gibi, uyku kalitenizi de olumsuz etkileyecektir.

Interrail gibi seyahat etkinliklerine katılacak; genellikle trenle veya başka toplu taşıma araçlarıyla seyahat edecek ve sırt çantasını sırtınızda uzun süreler taşımayacaksınız, kendiliğinden şişen matlar iyi bir seçim olacaktır. Kapalı hücre sünger rulo matlar çantanızdan sallanacağı için hareketleriniz kısıtlanabilir.

Likya yolu, Karia yolu, Karadeniz yaylaları, St Paul yolu planlarınız varsa, ancak hafif yükle manzaranın ve yürüyüşün tadını çıkarabilirsiniz. Bu tip uzun yürüyüşlerde 200 gram mattan, 1,5 kilo çantadan, 1000 gram tulumdan derken; hafif malzemeler tercih etmeniz durumunda sırtınızdaki ağırlığı 8-10 kiloya kadar azaltabilirsiniz. Bu nedenle günler, haftalar süren uzun mesafe yürüyüşlerinde hafif şişme mat kullanmanızı öneriyoruz.

Minimalist sırt çantalı yürüyüş: Hafif bir sırt çantasıyla yürümeyi kim istemez.. Hatta bunu takıntı haline getirmiş, durmadan ultra-hafif malzeme toplayan malzeme fetişistleri hızla çoğalıyor. Hafif ve sırt çantanızda az yer kaplayan bir mat tercih edecekseniz, öncelikli tercihiniz ultra-hafif şişme matlar olmalıdır.

Matın yalnızca ağırlığına bakarak karar vermeyin. Satın alacağınız mat hafif olabilir, fakat paket boyutu isteklerinize cevap vermeyebilir. Madem hafif olmayı kafaya koydunuz, öyleyse “her koşulda, her mevsimde beni idare etsin” düşüncenizden de uzaklaşmanız gerekiyor. R değeri yüksek, kış koşulları için yalıtım özellikleri arttırılmış bir mat gereğinden ağır olabilir. En doğrusu sıcak havalar için R değeri 3 civarında, soğuk havalar ve kış kampçılığı için 5 ve üstü modelleri tercih etmeniz.

Ekspedisyon ve Dağcılık: Bu alanlarda da düşük ağırlık önemli rol oynar. Ancak, kullanacağınız malzemenin dayanıklı olması daha da önemlidir.

Haftalarca insan yüzü görmeyeceğiniz Kutup, Patagonya, Sibirya veya aktarma yapacağınız yerleşim yerlerine her an ulaşamayacağınız Pacific Crest Trail, Trans Canada Trail, Grand Italian Trail, Hokkaido Nature Trail gibi binlerce kilometrelik gibi rotaları yürümeyi planlıyorsanız, konforu geri planda tutup dayanıklı ve sorun yaşamayacağınız malzemelere odaklanmanız gereklidir. Bu tip faaliyetler için en iyi seçim kapalı hücre sünger matlardır.  Yırtılsa, delinse bile faaliyet boyunca işlevini görmeye devam edecektir. Bu tip bir faaliyette şişme mat tercih etmeniz durumunda, mat tamir edilemeyecek düzeyde yıprandığında faaliyeti yarıda kesmenizi gerektirecek bir durumla karşı karşıya kalabilirsiniz.

Hafta sonu dağcılığı hariç, birkaç gün veya haftayı kapsayan dağcılık faaliyetlerinde tek başına şişme mat kullanmanızı yukarıdaki sebepten ötürü önermiyoruz. Bu tip faaliyetlerde şişme matın konforundan vazgeçemiyorsanız yanınızda bir tane de yedek rulo veya Z mat taşımanızı öneririz. İki mat taşıyarak hem yedekli olacak, bunun yanında konfor ve yalıtımınızı da arttırmış olacaksınız.

6000 metre ve üstü dağcılık faaliyetleri: Kar üzerinde, özellikle de 6000 metre ve üstündeki koşullarda kamp kurmak daha fazla yalıtım gereksinimi demektir. En kalın sentetik tulum, en çok dolgu malzemesi kullanılmış kaz tüyü tulum bile altınızda koşullarla uyumlu bir yalıtıcı yoksa ısı kaybetmenizi engelleyemez.

Çoğu dağ koşulunda kaliteli bir kapalı hücre köpük mat veya yüksek R değerine sahip şişme mat yeterli gelecektir. Ancak 6000 metre ve üstü tırmanışlarda ana kamplarda bunlar tek başına yeterli olsa bile, yüksek kamplarda her ikisini bir arada taşımak gerekecektir.

8000 metrelik tırmanışlarda, bazı tırmanıcılar hafif malzeme ile zirve tırmanışı yapmak istedikleri için, ana kamptan ayrıldıktan sonra yanlarına sıfır derece konfora sahip tulum alıp, kaz tüyü kıyafetlerini çıkarmadan sıfır derece tulumun içinde gecelemeyi tercih ederler.

Kamp Matları Özellikleri

Yalıtım ve R-Değeri

Sıcak yaz aylarında bile, iyi bir gece uykusu deneyimi için yalıtım şarttır. Bunu en sıcak havada, gündüz bile test edebilirsiniz. Ayağınızı evin fayanslarına çıplak biçimde koyup bir kaç dakika bekletin. Ayağınızı kaldırdığınızda tabanınızın serin olduğunu göreceksiniz. Zemin hava nasıl olursa olsun vücut sıcaklığını kendine çeker ve çekirdek ısınızın düşmesine yol açar.

Buna karşı koymak için, şişme mat ve kendiliğinden şişen matların içinde sentetik bir yalıtım katmanı bulunmaktadır. Kapalı hücre sünger matlar arada hava boşluğu olmadığı için hiçbir yalıtım özelliği olmayan şişme matlara kıyasla daha iyi yalıtım sağlarlar. Ancak en iyi rulo mat (kapalı hücre sünger mat) bile en fazla R 3.5 değerinde yalıtım sağlayabilmektedir (Thermarest Ridgerest Solar).

Bir matın R-değeri ısı akışına karşı direnç kapasitesini gösterir. “R” İngilizce'de “resist” yani karşı koyma kelimesini ifade eder. R-değeri 1.0 ile 9.5 arasında derecelendirilmektedir. Matın R-değeri ne kadar yüksek olursa, soğuğa karşı o kadar dirençli olduğunu gösterir.

Everest belgesellerinde çoğu dağcının yanlarında Thermarest Ridgerest Solar mata (R-değeri 3.5) ek olarak R-değeri 5 ve üstü şişme mat veya çift Thermarest Ridgerest Solar mat (R-3.5 + R-3.5 = R-7) getirerek kamp 1 (6000 mt.), kamp 2 (6400 mt.), kamp 3 (7200 mt.) ve kamp 4'te (7950 mt.) kullandığı görülüyor.

Kişisel deneyimlerimden 3000 metreye kadar dağlarda kış aylarında Thermarest Ridgerest Solar'ın yeterli olduğunu söyleyebilirim. Daha yüksek kış faaliyetlerinde tek başına Thermarest Neo Air All Season Şişme mat (R-4.9) ile alt tarafım uyku tutmayacak kadar soğuk olduğunu, Neo Air şişme matı Ridgerest Solar rulo mat ile çift kat yapınca soğuğun kesildiğini belirtmeliyim.

Yazın yapılacak 5000 metreye kadar faaliyetlerde ise Thermarest Ridgerest Solar veya Thermarest Neo Air All Season ayarında matlardan birini tercih etmeniz yeterli olacaktır diye düşünüyorum.

Kış aylarında, kar üzerinde, 2000 metre civarı yayla kamplarında Thermarest Ridgerest Solar, Thermarest Z-Lite veya Thermarest Neo Air All Season matlardan biri, tulumunuz yeterince iyi ise yeterli yalıtımı sağlayacaktır.

R-değerini arttırmanın bir başka yolu ise matın üzerine çeşitli giysiler sermek, hatta eğer çok üşüyorsanız matın altına çantanızı yerleştirmekle de sağlanabilir.

Kalın tulumlar yaz aylarında, sıcak havalarda terletir. Hatta kışlık tulumların içinde sıcak havalarda duramazsınız. Ancak bir mat ne kadar yüksek R değerine sahip olursa olsun aşırı ısınmanıza yol açmaz. Özet olarak; R değeri yüksek bir mat satın alırsanız, bu yazın kullanamayacağınız anlamına gelmez.

Mat Ağırlığı ve Hacmi

400 gram ağırlığında Thermarest Ridgerest Solite kapalı hücre rulo mat(regular boy) ve 540 gram ağırlığında Thermarest Neo Air All Season şişme mat (regular boy) kullanıyorum. Bana sorarsanız, bir mat en fazla yarım kilo olmalı derim. Bu iş için daha fazla bütçe ayırabilecek birinin aynı soruya yanıtı 350 gram olacaktır. Matlar hafifledikçe, paket boyutları küçüldükçe fiyatları artar. Bu yüzden ağırlıkla alakalı ahkam kesmek istemiyorum.

Malzemelerinizi ne kadar hafif seçerseniz, yürürken daha az yorulur, çevredeki güzelliklere daha rahat odaklanırsınız. Aynı şekilde tırmanırken de daha az enerji harcarsınız. İnişlerde eklemlerinize daha az yük biner.

En başta, sportif faaliyetler için düşük ağırlık ve hacimli mat avantajınıza olacaktır. Araba ile kamp yerine kadar gittiğiniz kamplarda hangi matla rahat edecekseniz, bütçeniz hangisine izin veriyorsa onu alın gitsin. Interrail benzeri gezi yapacaksanız; tüm etkinlik boyunca çantayı sırtınızda taşımayacak, genellikle toplu taşıma araçlarından faydalanmayı tercih edecekseniz, gene bütçeyi zorlamamakta fayda görüyorum.

Kamp Matı Fiyatları

Örneğin maddi durumunuz 900 liraya satılan Thermarest Neo Air X-Therm satın almaya izin vermiyorsa, sırf şişme mat satın almış olmak için Lafuma, Husky gibi markaların veya Thermarest'in 300 lira civarı fiyata satılan giriş seviyesi şişme matlardan alıp da paranızı çöpe atmayın. Bunun yerine 150 liraya satılan Thermarest Ridgerest Solar (R değeri 3.5) kapalı hücre köpük mat satın alın, ileride bütçeniz rahatladığınızda dilediğiniz şişme matı aldığınızda yedek olarak kullanmaya devam edersiniz.

Arabayla kamp yerine gidilen etkinlikler için de kesenin ağzını açıp pahalı modelleri tercih etmenize gerek yok. Yanınıza eski bir battaniye alıp matın altına serin. R değeri birden 5-6'ya çıkacaktır.

Interrail benzeri etkinliklere katılacaklara önemli bir hatırlatma. Arkadaşlar tüm malzemelerinizi Türkiye'de topluyorsunuz. Burada hemen her malzeme için %20 gümrük vergisi, ÖTV ve KDV ödediğinizin farkında mısınız. Malzemeleri yurt dışından alsanıza. Duty free satış yapan yerleri araştırın, ucuz almakla kalmaz; aynı zamanda geri döndüğünüzde ödediğiniz tutarın %18'ini de geri alırsınız.